معرفی انواع درز در سازه های بتنی
در عملیات عمرانی با کاربری های متفاوت قطعا مواردی به عنوان درز در نظر گرفته می شود. ایت درزها با توجه به نوع ماهیت و کاربردی که برایشان در نظر گرفته شده می توانند انواع متفاوتی داشته باشند که قطعا از نظر درجه اهمیت با یکدیگر متفاوت بوده و عدم توجه به استاندارد در مواجهه با این درزها سازه را در مقاطع مختلف دچار مشکل خواهد کرد. یکی از استانداردهای رایج در خصوص انواع درزها استاندارد ACI 224.3R-95 می باشد که موارد ویژه و توضیحات نسبتا جامع در خصوص درزها را ارائه می نماید.
انواع درزهای ساختمانی:
بطور كلي درزهاي ساختماني به دودسته تقسيم مي‌شوند:
- درزهاي ساخت یا درزهاي اجرايي
- درزهای حرکتی
1- درزهاي ساخت یا درزهاي اجرايي
با توجه به محدودیت حجم بتن ریزی در طول یک مرحله در نظر گرفته مي‌شوند در درزهاي ساخت طراحان پیش بینی حرکت را مد نظر ندارند بلكه فقط با توجه به محدودیت کارگاهی و شرایط بتن ریزی درزها را در نظر میگیرند. در چنین شرایطی پيوستگي بين بتن قدیم و جدید و همچنین آرماتور در دو قسمت کنار هم بصورت كامل تامین شود.
درزهای اجرایی طی فرآیند قطع بتن و سپس سخت شدن آن ایجاد میگردد. بصورت کلی اگر زمان قطع بتن ريزي حدودا از 30 دقيقه تجاوز كند درز اجرایی در آن ناحیه ایجاد خواهد شد البته اگر طی تدابیری حالت خمیری بتن حفظ شود این درز ایجاد نخواهد شد همچنین لازم به ذکر است که زمان مذکور برای فصول و دمای محیطی مختلف متفاوت می باشد. درز ساخت ممكن است اشکال مختلفی داشته باشد ولي به طور معمول به صورت قائم يا افقي می باشد. معمولا طراحان سعی بر آن دارند که این درزها با یکی از درزهای طراحی و حرکتی منطبق شود که میزان این درز به حداقل برسد. در تيرها و شاه تيرها درزهاي ساخت بايد تقريباً عمود بر محور اين اعضا باشد و هيچگاه با محور عضو موازي نباشد. درز ساخت مي‌تواند در اعضا و قطعات بتن ارمه در محل لنگر خمشي حداکثری قرار گيرد زيرا در اين اعضا تنش‌هاي كششي توسط فولادهاي كششي تحمل مي‌شوند. در هنگام طراحی درز اجرایی نباید در قسمتی که بتن قرار است تحمل برش داشته باشد قرار گیرد. بنابراين در ساخت اعضاي خمشي اگر قرار است بتن ريزي در بيش از يك مرحله صورت گيرد بايد
باید دقت شود قطع بتن در مجاورت تکیه گاه ها رخ ندهد و ترجیحا در نزدیکی وسط دهانه باشد.
شاه تیرها، تيرها ،دالها، سرستونها و... حتما بايد در يك مرحله بتن ريزي شوند چون در این صورت دچار مشکل سازه ای خواهد شد. بتن ريزي ستونها حتما باید در تراز هر طبقه و در محل سرستون يا تير متوقف شود. تقریبا میتوان گفت که درزهای اجرایی برای ساختمان های بتنی کاربرد دارند.
با توجه به اجتناب ناپذیر بودن چنین درزهایی به خصوص در بتن ریزی های حجیم قطعا نیاز به ارائه راه حل برای اصلاح آسیب ایجاد شده می باشد لذا منطقی ترین راه برای رفع آسیب در چنین شرایطی استفاده از یک لایه چسباننده بین قطعه قدیمی سخت شده و بتن جدید که به صورت حداقلی ویژگی بیشتر بودن نیروی پیوستگی از بتن را دارا باشد. اپوکسی ها معمولا دارای چنین ویژگی می باشند که هم سرعت عمل آوری بالایی دارند تا ادامه عملیات بتن ریزی به تاخیر نخورد و هم تقریبا دو برابر نیروی پیوستگی بتن را دارا باشند اما یکی ویژگی مهم برا چنین محصول اپوکسی جهت استفاده در این مقاطع مورد نیاز می باشد و آن هم امکان ادامه فرآیند عمل آوری پس از برخورد رطوبت و آب بتن جدید که در نهایت نتیجه مطلوب حاصل شود. چسب بتن اپوکسی ABABOND EP-20 با استفاده از هاردنر فنالکامین اصلاح شده تمام ویژگی های فوق برای اصلاح درزهای اجرایی را تامین می نماید.
در مواردی که درز های اجرایی در مخازن باشند در محل درز حتما باید از واتراستاپ های پی وی سی ABA WATERSTOP با عرض، ضخامت و مقطع مناسب استفاده گردد.
2- درزهاي حركتي
درزهايي هستند كه براي همساز كردن حركت‌هاي نسبي قسمتهاي مختلف يك سازه بصورت عمده تعبيه مي‌شوند، اين حركت‌ها مي‌توانند در اثر تغييرات درجه حرارت ،افت بتن ويا نشست‌هاي نا مساوي بوجود آيند.
درزهای حرکتی خود به چند دسته مختلف تقسیم می شوند:
درزهاي انبساط، درزهاي كنترلی، درزهاي نشست، درزهاي لغزشي،
در این مطلب سعی شده تا درزهای حرکتی با دقت بیشتری تقسیم بندی شوند.
درزهاي انبساطی
بطور كلي اين درزها براي تامين امكان انقباض وانبساط ناشي از تغييرات درجه حرارت بطوري که در نقاط مختلف ساختمان ترك خوردگي ودر مقاطع سازه ای دیگر تنش های ثانويه زياد به حداقل برسند تعبيه مي‌گردند.
نحوه عملکرد اين درزها بايد بگونه‌اي باشد كه انبساط وانقباض طرفين درز كاملاً سازگار شود،ضرورت چنين درزهايي اين است كه هيچگونه پيوستگي در طرفين درز وجود نداشته باشد، این درزها باید کمترین مقاومت را برابر حرکت را داشته باشند. عموماً اين درزها درتمام قسمتهاي سازه بطور پيوسته قرار گرفته واز كف تا سقف ادامه مي‌يابند.
درزهاي كنترلی
انسباط و انقباض بتن دراثر تغييرات رطوبت و حرارت دادن تنش هايي را بوجود مي آورند كه گاه از مقاومت بتن بيشتر بوده وبه ترك منجر مي‌شود. براي حل اين مشكل از درزهاي كنترل كه حركت نسبي دال يا ديوار در صفحه خود را امكان‌پذير مي‌سازد، استفاده مي‌شود.
به منظور جلوگيري از انتقال ارتعاش، منطقه‌اي كردن ومحدود ساختن احتمال خرابي در قسمت هايي از ساختمان ،جلوگيري از بروز ترك بعلت تمركز تنش در محل هايي كه تغيير مقطع قابل توجهي حادث شده است (نظير باز شو ديوارها) جداسازي قسمتهاي مختلف يك شالوده بعلت تفاوت باربري آنها از این درز استفاده مي‌شود.
درزهاي نشست
اين درزها براي جلوگيري از نشست‌هاي نا مساوي دو ساختمان مجاور كه داراي دو نوع مصالح ،دو نوع پي يا دو ارتفاع متفاوت هستند مورد استفاده قرار مي‌گيرند. معمولا برای محاسبه چنین درزهایی بر اساس ارتفاع ساختمان و فرمولی مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان در نظر گرفته می شود.
درزهاي لغزشي
درزهايي هستند كه امكان لغزش دو قسمت مجاور درز بدون انتقال نيروي برشي را فراهم مي‌كنند،اين درزها غالباًدر مخازن بويژه در مواردي كه تغييرات درجه حرارت محيط زياد است مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
معمولا درزهای انبساطی و درزهای کنترلی از مواردی هستند که بیشتر مورد توجه می باشند و در پروژه ها برای نهایی کردن آنها راهکار در نظر گرفته می شود.
با توجه به ماهیت درزهای حرکتی که در واقع در آن قسمت طراح به واسطه عوامل مختلف که قبلا صحبت شد حرکت در نظر گرفته است استفاده از مواد صلب امری کاملا اشتباه می باشد و در صورت استفاده از چنین پر کننده ای به مرور زمان ایجاد ترک در قسمت های مختلف درز و بتن می گردد لذا در چنین شرایطی باید از موادی استفاده نمود که خاصیت الاستیک و حداقل مقاومت در برابر تغییر شکل را دارا باشند. استفاده از لاستیک های درزبند، درزبندهای سیلیکونی، ماستیک های قیری و... از جمله راه حل های این موضوع می باشد اما با توجه به اهمیت مقوله دوام، میزان چسبندگی، مقاومت در برابر نور خورشید (مقاومت UV ) و مقاومت شیمیایی درزگیر پلی یورتان یک جزیی ABAFLEX-LM به عنوان یکی از بهترین گزینه های پرکننده برای این درزها در نظر گرفته می شود که با رعایت استاندارد ACI 504R در مراحل اجرایی نتیجه مطلوب حاصل خواهد شد.
