شاتکریت چیست و چه زمانی استفاده می شود؟

 شاتکریت روشی برای اعمال بتن است که با سرعت بالا عمدتاً بر روی یک سطح عمودی یا بالاسر اجرا می شود. تاثیر ایجاد شده توسط این کاربرد، بتن را یکپارچه می کند. اگرچه خواص سخت شده شاتکریت مشابه بتن های معمولی ریخته گری در محل است، ماهیت فرآیند قرار دادن منجر به پیوند عالی با بیشتر بسترها و قابلیت گیرش سریع یا فوری، به ویژه در فرم ها یا اشکال پیچیده می شود. فرآیند شاتکریت به قالب کمتری نیاز دارد و می تواند مقرون به صرفه تر از بتن معمولی باشد.

شاتکریت با استفاده از فرآیند مخلوط مرطوب یا خشک اعمال می شود. فرآیند شاتکریت مخلوط مرطوب، قبل از وارد شدن به شیلنگ تحویل، همه مواد از جمله آب را مخلوط می کند. فرآیند شاتکریت مخلوط خشک، آب را به مخلوط در نازل اضافه می کنند. شاتکریت در ساخت و سازهای جدید و تعمیرات استفاده می شود و برای المان های منحنی و نازک (ACI 506R) مناسب است.

در مواردی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه باشد به ویژه در بهسازی ساختمان ها و پل ها از این نوع بتن استفاده می شود.

امتیاز عمده این نوع بتن در مقایسه با بتن معمولی آن است که در این حالت فقط قالب داخلی و یا یک سطح موجود نیاز می باشد. به همین دلیل این روش اجرای بتن برای سطح مدور و قوسی مانند تونل ها و دودکش ها کاربرد روز افزون یافته است. بتن پاشنده بر مبنای زمان افزودن آب اختلاط به مخلوط سنگدانه ها و سیمان به بتن پاشیده خشک و بتن پاشیده تر تقسیم می شود.

مزایای اجرای شاتکریت

به خاطر قیمت مناسب و راحتی در اجرا در بسیاری از موارد، از شاتکریت به جای بتن معمولی استفاده می‌شود. مزایای اجرای شاتکریت در مواقعی است که قالب بندی هزینه بالایی دارد و یا غیرعملی است، دسترسی به محل بتن ریزی سخت است، جایی که امکان قالب بندی کمتر یا امکان قالب بندی نکردن وجود دارد، لایه بتن نازک یا هر لایه با ضخامت مشخصی نیاز است و یا اینکه از روش های معمول بتن ریزی نمی‌توان استفاده کرد.

علاوه بر تمام این مزایا، اجرای شاتکریت به یک دستگاه نسبتا کوچک و قابل حمل احتیاج دارد. اجرای شاتکریت معمولا در مواقعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دسترسی به سازه برای ساخت یا تعمیر به نحوی محدود شده است.

محافظت از سطوح و شیب‌ها

از شاتکریت معمولا برای محافظت موقت از سطوحی که بخاطر تماس متداول با هوا در معرض تخریب قرار گرفته‌اند نیز استفاده می‌شود. همچنین برای پوشاندن دائمی فرورفتگی‌هایی که ممکن است در طی زمان دچار فرسایش شوند نیز به کار می‌رود.

برای استفاده از شاتکریت در این نوع سطوح باید مطمئن شد که آن سطح به خوبی زهکشی شده است تا مانع از آسیب رسیدن به سطح به خاطر فشار بالابرنده بیش از حد شد. اجرای شاتکریت برای محل دفن زباله و یا دیگر سطوحی که مساحت بالایی دارند نیز می‌تواند برای جلوگیری از نفوذ آب، گزینه مناسبی به حساب بیاید.

شاتکریت در ساخت سازه جدید

شاتکریت لزوما روشی سریع برای اجرای بتن در همه پروژه‌ها محسوب نمی‌شود، اما زمانی که نیاز به لایه نازکی از بتن در سطوح با مساحت بالا است، اجرای شاتکریت می‌تواند به طور آشکاری باعث صرفه جویی در زمان و سرعت در اجرا شود. در ادامه به چند سازه با این مشخصات که اجرای شاتکریت در آن بسیار کاربردی است اشاره می‌کنیم:

استخرها و تانکرها؛ از شاتکریت برای ساخت استخر مخصوص شنا و همچنین ساخت آکواریوم‌های بسیار بزرگ استفاده می‌شود.

کف‌ها و دیوارها؛ اجرای شاتکریت برای کف تانکرها و استخرها چه بر روی فونداسیون به خوبی فشرده شده و چه بر روی زمین با خاک دست نخورده بسیار کاربردی خواهد بود. همچنین برای عناصر سازه‌ای عمودی و بالاسری مانند دیوارها، دال‌ها، ستون‌ها و دیگر اعضا هم عموما از شاتکریت استفاده می‌شود.

سازه هایی گنبدی؛ مانند خانه های مسکونی، گلخانه ها، پل ها و …

اقدامات بعد از شاتکریت

بلافاصله پس از اتمام، شاتکریت را به طور مداوم کیور کنید و با حفظ شرایط مرطوب به مدت هفت روز یا تا زمان استحکام مشخص شده و یا تا زمان شاتکریت بعدی انجام شود.

- شاتکریت در هوای گرم

هنگامی که دمای مواد بالا است شاتکریت انجام نشود. 90 درجه فارنهایت برای مخلوط مرطوب؛ 100 درجه فارنهایت برای مخلوط خشک مناسب است.

- شاتکریت در هوای سرد

زمانی که دمای محیط 40 درجه فارنهایت باشد، تصویربرداری ممکن است ادامه یابد و با بالا آمدن 50 درجه فارنهایت برای شاتکریت اصلاح شده با لاتکس. شاتکریت باید هنگامی که دمای محیط 40 درجه فارنهایت است و کاهش می یابد، متوقف شود مگر اینکه اقدامات حفاظتی برای حفاظت شاتکریت انجام شود.

دمای ماده شاتکریت در هنگام پاشش نباید بیش از 50 درجه فارنهایت یا بیشتر از 90 درجه فارنهایت باشد و شاتکریت نباید انجام شود. در برابر سطوح یخ زده از روش های قابل استفاده برای سرمازدگی و روش بتن ریزی در هوای سرد ممکن است استفاده شود.

حفاظت

• از خشک شدن زودرس یا دمای بیش از حد گرم یا سرد و آسیب مکانیکی بلافاصله پس از آن پاشش
• از سطوحی که برای قرار دادن شاتکریت در نظر گرفته نشده اند محافظت کنید. نازل اسپری برگشتی و سخت شده را از سطوح نهایی شاتکریت و از مناطقی که برای شاتکریت در نظر گرفته نشده اند پاک کنید.

درمان با یکی از روش های زیر:

خشک کردن کامل مرطوب با یکی از روش های زیر:
الف) پاشیدن یا پاشیدن مداوم به مدت حداقل 7 روز
ب) پوشاندن با حصیر یا ماسه جاذب که مرطوب به طور مداوم نگهداری می شود
ج) پوشاندن با مواد ورق غیر قابل نفوذ

مبنای پذیرش یا رد شاتکریت

• جذب جوشانده و حجم نفوذپذیر فضاهای خالی - در صورت لزوم، میانگین آزمایشات روی سه نمونه از یک پانل آزمایشی یا از شاتکریت در محل، باید کمتر یا مساوی جذب جوشانده مشخص شده باشد و حجم مشخص شده از محدوده های خالی نفوذپذیر در حد مشخص شده سن تست بدون هیچ آزمایشی بیشتر از جوشانده مشخص شده جذب به اضافه 1 درصد باشد
• پارامترهای خمشی - برای FRS و چه زمانی پارامترهای خمشی و چقرمگی مورد نیاز، باید با الزامات مشخص شده در قرارداد مطابقت داشته باشد
• اوراق قرضه - در صورت نیاز، میانگین اوراق قرضه قدرت تعداد مشخص شده هسته باید از حداقل مقاومت مشخص شده بدون اتصال هسته ای استحکام کمتر از 75 درصد مقاومت تعیین شده داشته باشد

رفرنس:

 SP-1(02); ACI 506R-16; ACI 506.2-13; ACI 506.4R-19; ACI PRC-506.1-21; CCS-4(20); American Shotcrete Association